τέχνες & παλιά επαγγέλματα

ΑΓΙΟΓΡΑΦΕΙΑ




ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΗΣ

To επάγγελμα του αγγειοπλάστη ασκούνταν κυρίως σε περιοχές, όπου υπήρχε το κατάλληλο χώμα αγγειοπλαστικής. Τέτοιες περιοχές ήταν τα χωριά της επαρχίας όπου όλοι οι κάτοικοι ασχολούνταν με την αγγειοπλαστική από πολύ παλιά χρόνια. Οι αγγειοπλάστες κατασκεύαζαν όλα τα πήλινα χρηστικά αντικείμενα για  την κάλυψη των αναγκών  των κατοίκων της υπαίθρου και των πόλεων. Ενδεικτικά, μερικά από τα αντικείμενα αυτά  ήταν τα πήλινα πιάτα, τα ταψιά κ.α. Τα αντικείμενα αυτά χρησιμοποιούνταν για τις ανάγκες εστίασης, για την αποθήκευση προϊόντων και για την ικανοποίηση άλλων αναγκών. Ως πρώτη ύλη οι αγγειοπλάστες χρησιμοποιούν το «χώμα» για να κατασκευάσουν τα αντικείμενα. Το σπάσιμο των βώλων, το κοσκίνισμα, η υγροποίηση και η επεξεργασία του πηλού μετατρέπεται σε χρήσιμα αντικείμενα. 

ΓΑΝΩΤΗΣ

Γανωτής είναι ο τεχνίτης που επικαλύπτει τα χάλκινα σκεύη με κασσίτερο. Το επάγγελμα του γανωτή είναι από τα πιο παλιά που υπάρχουν. Λένε ότι καθιερώθηκε στην εποχή του Βυζαντίου και ήταν χρήσιμη η δουλειά τους, γιατί έσωζαν τους ανθρώπους από το θάνατο που προκαλούσαν τα αγάνωτα χάλκινα σκεύη.  Τα παλιά χρόνια, τα περισσότερα σκεύη που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι δουλειές τους και ιδιαίτερα στη μαγειρική ήταν χάλκινα [μπακιρένια]. Αυτά με τον καιρό και με τη μεγάλη χρήση οξειδώνονταν και γινόταν επικίνδυνα για δηλητηριάσεις. Έπρεπε λοιπόν να γανωθούν, να περαστεί δηλαδή η επιφάνειά τους για προστασία με ένα ειδικό μέταλλο,(κασσίτερος). Ο γανωματής αφού καθάριζε καλά τα σκεύη, άλειφε το εσωτερικό τους με σπίρτο (υδροχλωρικό οξύ ) και το έτριβε με τριμμένο κεραμίδι ή άμμο. Ύστερα ζέσταινε καλά το χάλκινο σκεύος στη  και στη συνέχεια, το σκούπιζε καλά και μετά άπλωνε τον λιωμένο κασσίτερο στο σκεύος με τη βοήθεια ενός χοντρού βαμβακερού υφάσματος. Στο τέλος το σκούπιζε με καθαρό βαμβάκι για να γυαλίσει. Τα τελευταία χρόνια το επάγγελμα του γανωτή τείνει να εξαφανιστεί αφού τα μαγειρικά σκεύη είναι πλέον ανοξείδωτα και δεν χρειάζονται γάνωμα (επικασσιτέρωση).

 ΠΕΤΑΛΩΤΗΣ - ΑΛΜΠΑΝΗΣ

Αλμπάντης ή πεταλωτής ήταν ο τεχνίτης που καλίκωνε (πετάλωνε)  τα άλογα, τα μουλάρια και τους γαϊδάρους επάγγελμα εξασκούνταν κυρίως στα κεφαλοχώρια, όπου οι ιδιοκτήτες έφερναν από τα γύρω χωριά τα ζώα τους  για πετάλωμα. Το πετάλωμα, που έκανε ο αλμπάντης ήτανε δυο ειδών: το καινούριο πετάλωμα και το καγιάρι. Το καινούριο πετάλωμα γινόταν όταν τα πέταλα του ζώου είχαν φαγωθεί με τη χρήση. Τα καινούρια πέταλα, που χρησιμοποιούνταν στα μουλάρια και στα μικρόσωμα άλογα, ήσαν ολόγεμα, γιατί στα μεγαλόσωμα άλογα χρησιμοποιούνταν πέταλα, που κάλυβαν μόνο γύρω - γύρω το άκρο του πέλματος με κενό το μέσο και με δυο κάθετες εξοχές στα άκρα, για να προφυλάσσουν το άλογο από το γλίστρημα. Το καγιάρι είναι όμοιο με το καινούριο πετάλωμα με μόνη τη διαφορά ότι στο καγιάρι χρησιμοποιούνταν τα ίδια πέταλα, που φορούσε το ζώο, επειδή δεν παρουσίαζαν μεγάλη φθορά. 

 ΣΑΜΑΡΑΣ

 Σαμαράς ήταν ο τεχνίτης που κατασκεύαζε σαμάρια για τα χοντρά και λιανά ζώα που χρησιμοποιούσαν οι αγρότες για τις μεταφορές τους (μουλάρια, άλογα και γαϊδάρους). Τα σαμάρια, ανάλογα με το ζώο και τον ιδιοκτήτη τους μπορούσαν να είναι από πολύ φτωχά στην κατασκευή και διακόσμηση τους, μέχρι πολύ ακριβά και φανταχτερά. Το σαμάρι αποτελούνταν  από τρία μέρη δηλ. από τον ξύλινο σκελετό, από το εσωτερικό γέμισμα και από τα δερμάτινα εξαρτήματα. Το σαμάρι χρησιμοποιήθηκε για να γίνονται οι μεταφορές σε ανθρώπους και πράματα με τα ζώα, που έπρεπε προηγουμένως να ‘ναι μερωμένα (πειθαρχικά-υπάκουα). Το όργανο για το πρώτο μέρωμα των φορτηγών ζώων και κυρίως των χοντρών, αλόγων και μουλαριών, ήταν το χαλινάρι, γιατί το ζωντανό πρώτα συνήθιζε το χαλινάρι κι μετά το σαμάρι. Το χαλινάρι αποτελούνταν από τρία μέρη, δηλ. το σιδερένιο τμήμα, τα δερμάτινα εξαρτήματα και το χαλιναρόσκοινο. Ανάλογη με την διακόσμηση του σαμαριού ήταν και η διακόσμηση του χαλιναριού με φούντες, σχέδια, τρύπες κλπ. 

ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ

Σήμερα ο  τσαγκάρης, είναι ο τεχνίτης που κατά κύριο λόγο επιδιορθώνει τα παπούτσια μας. Παλιότερα όμως, ο τσαγκάρης τα έφτιαχνε ο ίδιος από την αρχή μετά από παραγγελία. Η κατασκευή ήταν χειροποίητη και τα παπούτσια ήταν πάντα ραφτά και καρφωτά και δερμάτινα πάνω – κάτω. Οι τσαγκάρηδες χρησιμοποιούσαν πεταλάκια και ειδικά καρφιά που τοποθετούσαν κάτω από τη σόλα για να κρατήσουν περισσότερο τα παπούτσια. Δίπλα στο μαστέλο ήταν μία  τάβλα (σανίδα) την οποία έπαιρνε στα γόνατα του ο τσαγκάρης και κοπάνιζε τα μαλακωμένα δέρματα. Πάνω στην τάβλα κόβονταν επίσης τα δέρματα, που χρησιμοποιούνταν για όλα τα είδη καλίκωσης με το ειδικό τζαγκαρομάχαιρο, που είχε σχήμα μικρού γιαταγανιού με τη διαφορά ότι η κόψη ήταν από την εξωτερική μεριά. Σήμερα το επάγγελμα του παραδοσιακού τσαγκάρη είναι ένα από αυτά που χάνονται.  Όσοι υπάρχουν ασχολούνται μόνο με επιδιορθώσεις, εκτός ορισμένων που φτιάχνουν και στιβάνια μετά από παραγγελία του πελάτη.

ΥΦΑΝΤΙΚΗ

Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν τον αργαλειό για να κατασκευάσουν αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Οι πρώτοι αργαλειοί ήταν όρθιοι και αργότερα έγιναν οριζόντιοι. Από παραστάσεις σε ελληνικά αγγεία μαθαίνουμε πως χρησιμοποιούνταν στην Ελλάδα από το 600 π.Χ. Στην πατρίδα μας, μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου, όλα τα μάλλινα και βαμβακερά είδη του σπιτιού γίνονται ακόμα και σήμερα μπορεί να βρει κανείς τα περίφημα Κρητικά υφαντά μοναδικά δείγματα λαϊκής τέχνης με υφάντρες που δούλευαν επαγγελματικά στα σπίτια τους που ήταν στημένος ο αργαλειός και δεχόταν παραγγελίες.Η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία έβαλε στο περιθώριο την παραδοσιακή υφαντική. Σήμερα το επάγγελμα της υφάντρας και η τέχνη του αργαλειού έχουν αντικατασταθεί  από σύγχρονες μηχανές. Απέμειναν μόνο λίγες υφάντρες που δουλεύουν ακόμη στον παραδοσιακό αργαλειό  και  έτσι ακόμα και σήμερα μπορεί να βρει κανείς τα περίφημα Κρητικά υφαντά, μοναδικά δείγματα λαϊκής τέχνης με τα πρωτότυπα σχέδια και τους υπέροχους χρωματισμούς.

 

πηγή   http://www.winefest-dafnes.gr/epaggelma.htm